Mijn belangstelling voor getallen gaat terug tot mijn vroegste kindertijd. Er was echter een moment in het leven dat ik mij realiseerde dat ik met sommige getallen meer van doen had dan met andere. Dat ontstond nadat ik een serie voordrachten had gevolgd over de diepste esoterische inzichten van de antroposofie. De voordrachten zelf gaan niet specifiek over getallen. Hun structuur echter, sprak mij op een bijzondere manier aan. Het zou mijn leven ingrijpend veranderen.
De reeks van 19 voordrachten vormt een soort van herhaling van eenzelfde reeks gehouden door Rudolf Steiner in 1924. Op vele plaatsen in de wereld worden ze opnieuw gegeven, vaak in twee-jarige cycli. Soms wordt de tekst van Steiner zorgvuldig gevolgd, in enkele gevallen zelfs letterlijk voorgelezen in het Duits. Ik volgde een reeks waarin de spreker, Jan, zich weliswaar op de oorspronkelijke inhoud baseerde, maar deze vrijelijk illustreerde met actuele gebeurtenissen en persoonlijke inzichten.
Op een gegeven moment begon Jan de structuur te bespreken waarmee de reeks was opgebouwd. Hierbij probeerde hij uit te leggen dat het niet zo was dat na 19 voordrachten de onderwerpen waren uitgeput, maar dat er een specifiek idee achter zat dat essentieel 19 stappen vergde. Ik hoorde zijn uitleg met verbazing aan. Er zouden drie reeksen van 7 stappen zijn te onderscheiden waarbij van de eerste en de tweede reeks en ook van de tweede en de derde reeks de laatste stap van de ene met de eerste stap van de volgende reeks overlapte. Het leek mij erg gekunsteld. Het kwam op mij over als een verwoede poging om een gewenst antwoord te bereiken.
In die tijd waren de oorspronkelijke voordrachten nog niet in druk beschikbaar. Verder was het maken van aantekeningen tijdens de voordrachten verboden. Ik moest mij dus baseren op na afloop van iedere voordracht gedicteerde mantra’s die de essenties verwoordden. Maar eerst probeerde ik voor mijzelf helderheid te krijgen over de kwalitatieve betekenis van de voor de uitleg essentiële getallen drie en zeven.
Drie hangt samen met het overbruggen van tegenstellingen. Het verwijst naar het verzoenen van polariteiten, naar de weg tussen oorzaak en gevolg, naar het pad tussen plan en realisatie. Veel later, in feite in het afgelopen jaar (2023/24) vond ik dat volgens Rudolf Steiner drie het getal is dat als eerste van de getallen vanuit de geestelijke wereld is geschapen (zie hier voor meer ). Twee is volgens zijn betoog zelfs geen echt getal, maar eerder een later toegevoegde abstractie. Twee polariteiten kunnen alleen invloed op elkaar uitoefenen als er een derde is die ze verbindt.
Zeven hangt op vele manieren met drie samen. Elk drietal kan op zeven manieren tot een samenwerking komen. Daarnaast zijn in de bewust beleefde weg tussen oorzaak en gevolg zeven stappen te onderscheiden. Bijvoorbeeld het afschieten van een pijl naar een boom:
- De boog wordt gespannen
- De pijl wordt losgelaten
- De boog laat de pijl vrij
- De pijl vliegt
- De pijl treft de boom
- De pijl doordringt de boom
- De pijl rust in de boom
Bij het volgen van dit gebeuren verplaatst het perspectief zich van de boog (oorzaak), naar de pijl (de verbinding) en naar de boom (het gevolg). In ieder van deze drie fasen zijn drie subfasen te onderscheiden. De stappen 3 en 5 horen bij twee verschillende fasen die elkaar overlappen. Dit is de essentie van een continu gebeuren waarbij fasen zijn te onderscheiden terwijl het perspectief zich verplaatst.
Rudolf Steiner schetste dit al in de Theosofie als hij het negenledig mensbeeld samentrekt tot een zevenledig. Van onze drie lichamen valt het hoogste, het astraal lichaam, samen met de onderste laag van de ziel, de gewaarwordingsziel. Evenzo valt het hoogste deel van de ziel, de bewustzijnsziel, samen met het eerste deel van de geest, het geestzelf. De mens trekt de negen onderscheidbare delen samen tot een zevental (met zijn ik?) om tot een werkzaam organisme te komen.
Ik begreep, of meende te begrijpen, dat iets soortgelijks zich afspeelt als we drie (scheppings)processen beschrijven vanuit een esoterisch perspectief, waarbij in ieder proces zeven stappen zijn te onderscheiden. (Recentelijk heb ik dit wat uitgewerkt). De overlap is geen handigheid om op een gewenste uitkomst te komen, maar is noodzakelijk om het drietal als een samenwerkend geheel te kunnen beleven. Heel langzaam ontstond bij mij het idee dat, zoals een tweetal een derde nodig heeft voor de interactie, en drie drietallen zich moeten reduceren tot een zevental om een geheel te vormen, dat ook drie zeventallen door twee overlappingen een negentiental vormen i.p.v 21 elementen. Aantallen kunnen slechts een groep vormen als er elementen zijn die verbindingen leggen.
Ik probeerde dit op te schrijven in een brief aan Jan, een beetje onvriendelijk als “verduidelijking’ van zijn betoog. Hij accepteerde dit met de vriendelijke woorden dat hij blij was dat iemand een poging had gedaan uit te werken wat hij kort had aangeduid. Hij moedigde mij aan om dit verder te onderzoeken.
Met veel enthousiasme ben ik hiermee aan de slag gegaan en kijk er nu na veertig jaar op terug, in de wetenschap dat dit project zeker niet af is. Het heeft mij verrassingen en zelfs verbijsteringen gebracht, interessante en raadselachtige ontmoetingen, aanmoedigingen en glazige blikken. Kortom, het doortrekt mijn biografie. Ik heb het plan om enkele verworven inzichten en gebeurtenissen hier op schrift te stellen.
