Elke meting is uiteindelijk het resultaat van tellen, betoogde professor Cornelis Verhagen tijdens een cursus fysische instrumentatie. Tijden, afstanden, gewichten en dergelijke kunnen worden gemeten met een apparaat dat een wijzer op een display weergeeft, maar dit apparaat is altijd gebaseerd op tellen en de aanname van lineariteit in de relatie tussen het fenomeen en de display. Maar wat is de oorsprong van tellen? Waar komt ons vermogen om te tellen vandaan?
Bij het tellen van objecten verwijzen we naar objecten die vergelijkbaar zijn. Wanneer we stoelen tellen om te zien of we genoeg zitplaatsen hebben voor onze gasten, slaan we de tafels, de kasten, de prullenbakken en elk ander object dat geen stoel is over. Dit impliceert dat we kunnen beoordelen of een object een stoel is of niet. Echter, geen twee objecten zijn identiek. Stoelen kunnen heel verschillend zijn en zelfs als ze door dezelfde fabriek worden geproduceerd, zullen er kleine verschillen zijn. Wat zijn kleine verschillen eigenlijk? Hoe beoordeel je een verschil als onbelangrijk of als significant? We kunnen alleen stoelen tellen als we objecten kunnen herkennen als stoelen.
Maar het vermogen om kleine en significante verschillen te onderscheiden is essentieel voor het herkennen van de gelijkenis tussen objecten. Alleen als we vergelijkbare objecten zien, heeft het zin om ze te tellen. De oorsprong van tellen is gebaseerd op dit menselijke vermogen, het vermogen om patronen te herkennen. Zonder dit vermogen is er niets om te tellen.
Een paar jaar nadat ik de cursus fysieke instrumentatie had gevolgd, sloot ik me aan bij Verhagens onderzoeksgroep voor automatische patroonherkenning. Kunstmatige apparaten die de menselijke herkenning van patronen nabootsen, zijn gebaseerd op fysische instrumenten die tellen. Hun tellen is gebaseerd op het menselijk vermogen om overeenkomsten te herkennen. Dit is fundamenteel voor tellen, voor het bouwen van fysieke instrumenten, voor kunstmatige patroonherkenning. Elk verschil tussen menselijke en kunstmatige oordelen over overeenkomsten zal dus wijzen op een mogelijk essentieel menselijk vermogen dat nodig is voor het herkennen van patronen. Het duurde tientallen jaren voordat ik begreep dat dit vermogen het bewustzijn is.
